Taxonomie
![Foto](/uploads/6/5/5/5/65557571/2361239.jpg?293)
Rijk: Animalia (Dieren)
Stam: Chordata (Chordadieren)
Klassa: Reptilia (Reptielen)
Orde: Squamata (Schubreptielen)
Onderorde: Lacertilia (Hagedissen)
Familie: Agamidae (Agamen)
Geslacht: Pogona
Soort: Pogona vitticeps
Stam: Chordata (Chordadieren)
Klassa: Reptilia (Reptielen)
Orde: Squamata (Schubreptielen)
Onderorde: Lacertilia (Hagedissen)
Familie: Agamidae (Agamen)
Geslacht: Pogona
Soort: Pogona vitticeps
De baardagame heeft als wetenschappelijke naam Pogona vitticeps. Deze eerste naam Pogona is de geslachtsnaam en is afgeleid van het Griekse woord pogon, wat 'baard' betekent. De tweede naam vitticeps is de soortnaam, deze naam betekent, vrij vertaald: 'gestreepte kop'. De baardagaam wordt vaak verward met Pogona barbatus, aangezien de soortnaam barbatus ook 'baard' betekent. Deze is echter een veel minder bekende soort.
Alle andere soorten werden later ontdekt, de soort Pogona vittatus komt veel algemener voor en wordt daardoor het meest ingevoerd als huisdier en is tegenwoordig van alle Pogona- soorten veruit de bekendste soort. Een andere noemenswaardige soort die wel eens wordt ingevoerd is de dwergbaardagame (Pogona henrylawsoni), die kleiner blijft en een minder sterk ontwikkelde stekeltjesbaard heeft.
Alle andere soorten werden later ontdekt, de soort Pogona vittatus komt veel algemener voor en wordt daardoor het meest ingevoerd als huisdier en is tegenwoordig van alle Pogona- soorten veruit de bekendste soort. Een andere noemenswaardige soort die wel eens wordt ingevoerd is de dwergbaardagame (Pogona henrylawsoni), die kleiner blijft en een minder sterk ontwikkelde stekeltjesbaard heeft.
Algemeen
De baardagame of baardagaam (Pogona vitticeps) is een hagedis die behoort tot de familie agamen. Ze zijn omnivoor. Dit wordt vaak uit het oog verloren door terrariumhouders. Hij jaagt dus niet enkel op prooidieren maar eet ook bloemen en andere plantendelen en leeft van zowel dierlijk als plantaardig materiaal. Het is een warmte-minnende soort die een grote behoefte heeft aan licht en warmte. Baardagamen kennen onderling een vrij uitgebreide vorm van visuele communicatie door kopknikken en het zwaaien met de poten. Belangrijke natuurlijke vijanden zijn verschillende soorten slangen en roofvogels.
De baardagaam is een van de bekendste hagedissen omdat het een van de populairste soorten is in de handel in exotische dieren. Ze worden wereldwijd als exotisch huisdier gehouden waardoor er veel bekend is over de levenswijze. Daardoor staat hij bekend als een beginnerssoort maar heeft wel een ruim terrarium (een volwassen exemplaar wordt tot 40-50 centimeter) nodig dat voldoet aan verschillende eisen om een correcte huisvesting te garanderen en grote misverstanden te vermijden. Deze bekende hagedis kan tot 15 jaar oud worden met een gemiddelde leeftijd van 11 jaar. Er bestaan verschillende varianten zoals gele, rode en oranje soorten.
De baardagaam is een van de bekendste hagedissen omdat het een van de populairste soorten is in de handel in exotische dieren. Ze worden wereldwijd als exotisch huisdier gehouden waardoor er veel bekend is over de levenswijze. Daardoor staat hij bekend als een beginnerssoort maar heeft wel een ruim terrarium (een volwassen exemplaar wordt tot 40-50 centimeter) nodig dat voldoet aan verschillende eisen om een correcte huisvesting te garanderen en grote misverstanden te vermijden. Deze bekende hagedis kan tot 15 jaar oud worden met een gemiddelde leeftijd van 11 jaar. Er bestaan verschillende varianten zoals gele, rode en oranje soorten.
Van nature
![Foto](/uploads/6/5/5/5/65557571/4158284.png?381)
Deze bekende hagedis komt van nature voor in woestijn- en rotsachtige gebieden in Australië. Hij beschikt over gespecialiseerde technieken, thermoregulatie genaamd, om zich aan te passen om de hitte overdag en de koude nachten te overleven. Ze leven op de grond maar kunnen goed klimmen. Ze zijn van nature solitaire (alleen levende) dieren. Daarom is het ook best voor beginners om één exemplaar te houden. Al verdragen ze –in de natuur- wel andere reptielen die ongeveer dezelfde grootte zijn.
Hun specifieke technieken om hun temperatuur te regelen, zijn het nemen van een zonnebad. Dit doen ze door op een hoger gelegen punt (tak of steen) te kruipen om dichter bij de zon (of UV-lamp, in gevangenschap: zie hoofdstuk huisvesting) te staan. Een ander voordeel hiervan is dat hij een mooi overzicht heeft van de omgeving. Tijdens dit zonnebaden platten ze hun lichaam zoveel mogelijk af zodat hun oppervlak vergroot en ze die warmte meer en efficiënt kunnen verhogen. Wanneer ze volledig op gewarmd zijn, kruipen ze razendsnel en zijn ze bijna niet te vangen. Om daarna weer af te koelen verdampt hij het vocht in zijn slijmvliezen door zijn bek open te zetten (iets wat ook gekend is bij krokodillen). Wanneer het echter te heet wordt, schuilt hij in schaduw of holen. Wanneer het ‘s avonds weer afkoelt en hij tevoorschijn komt is de bodem nog erg warm, daarom nemen ze vaak een houding aan waarbij ze hoog op de poten staan en hun staart optrekken om deze lichaamsdelen niet in contact met de hete grond te brengen.
Hun specifieke technieken om hun temperatuur te regelen, zijn het nemen van een zonnebad. Dit doen ze door op een hoger gelegen punt (tak of steen) te kruipen om dichter bij de zon (of UV-lamp, in gevangenschap: zie hoofdstuk huisvesting) te staan. Een ander voordeel hiervan is dat hij een mooi overzicht heeft van de omgeving. Tijdens dit zonnebaden platten ze hun lichaam zoveel mogelijk af zodat hun oppervlak vergroot en ze die warmte meer en efficiënt kunnen verhogen. Wanneer ze volledig op gewarmd zijn, kruipen ze razendsnel en zijn ze bijna niet te vangen. Om daarna weer af te koelen verdampt hij het vocht in zijn slijmvliezen door zijn bek open te zetten (iets wat ook gekend is bij krokodillen). Wanneer het echter te heet wordt, schuilt hij in schaduw of holen. Wanneer het ‘s avonds weer afkoelt en hij tevoorschijn komt is de bodem nog erg warm, daarom nemen ze vaak een houding aan waarbij ze hoog op de poten staan en hun staart optrekken om deze lichaamsdelen niet in contact met de hete grond te brengen.
Huisvesting
![Foto](/uploads/6/5/5/5/65557571/2980663.gif?415)
Zorg ervoor dat uw terrarium met alles erop en eraan klaar is vooraleer u een baardagame aanschaft. De minimumafmetingen (maar best groter) voor hun terrarium zijn: 100cm x 50cm x 50cm.
- Het terrarium moet tochtvrij zijn en tevens goed geventileerd. Er moeten tal van schuilmogelijkheden geïnstalleerd worden zoals rotsen. Ook moeten er voldoende boomstronken geplaatst worden. Zorg ook voor voldoende planten er kunnen eventueel plastieken planten gebruikt worden.
- Als substraat wordt vaak gekozen voor fijn zand (om de woestijnachtige bodem na te bootsen). Zorg ervoor dat het zand niet al te scherp is. Let op! Zand kan voor verstoppingen zorgen. Ander natuurlijk substraat kunnen bark of beukensnippers zijn. Zeker bij het vervellen moet er een vochtige plek kunnen gemaakt worden onder bv een steen.
- De waterbak mag niet te groot en diep zijn zodat er geen verdrinkingsgevaar kan voordoen. De beste diepte is 7cm. Om jonge exemplaren te helpen, kunt u er stenen in leggen zodat ze er gemakkelijk kunnen uitklimmen. Het water moet natuurlijk iedere dag ververst en gecontroleerd worden.
- De temperatuur overdag dient zo’n 32 – 35°C te zijn in het warme gedeelte en in het koelere gedeelte tot 25 °C. Onder de spots (warmtelampen) moet het sowieso warmer zijn en mag het oplopen tot 40°C. (Een baardagame verdraagt een maximumtemperatuur van 40°C). Houd hierbij rekening dat hij zich niet kan verbranden aan de warmtebron. ‘S nachts dient de temperatuur af te koelen tot 20°C (ongeveer gelijk aan kamertemperatuur).
- De UV-lampen dienen om de 6 maanden vervangen te worden. De UV-straling zorgt voor een aanmaak van vitamine D. Er kunnen ook gewone spots geplaatst worden die zorgen voor enkel warmte of een combinatie. Vraag hierbij info bij een terrariumspeciaalzaak.
Winterrust/winterslaap
De baardgame houdt jaarlijks een rustperiode van +- 8 weken. In deze periode is hij minder actief en eet hij nauwelijks of helemaal niet. Dit wordt vaak een winterrust genoemd, maar is niet helemaal correct. In de natuur houden deze dieren een rustperiode vooral tijdens de warmste maanden van het jaar (er is dan weinig voedsel beschikbaar en is het te warm om actief te zijn). En de Australische zomer valt samen met onze winter.
Let op! Dieren die in de winter minder actief worden, kunnen ook ziek zijn. Tijdens de ‘winterrust’ laat je de temperatuur geleidelijk dalen naar 25°C en ook de lichtduur wordt minder. Stel de dagtemperatuur in tot 20-25°C en de nachttemperatuur rond 15°C. Na hun winterrust bouwt u dit geleidelijk aan weer op.
Let op! Dieren die in de winter minder actief worden, kunnen ook ziek zijn. Tijdens de ‘winterrust’ laat je de temperatuur geleidelijk dalen naar 25°C en ook de lichtduur wordt minder. Stel de dagtemperatuur in tot 20-25°C en de nachttemperatuur rond 15°C. Na hun winterrust bouwt u dit geleidelijk aan weer op.
Verzorgen en hanteren
Om uitdroging te voorkomen moet je de dieren regelmatig met water besproeien, vooral op het moment wanneer ze gaan vervellen. Let op met te veel sproeien aangezien ze gevoelig zijn voor schimmelinfecties, die door een te natte omgeving kunnen opspelen. Het handtam maken van een baardagaam kan vrij vlot lopen. Hun stekels zien er gevaarlijk uit, maar voelen redelijk zacht aan. Toch is het ten strengste afgeraden om deze dieren zomaar op te pakken! Ze zullen zich willen losmaken en wanneer ze vallen kunnen ze allerlei kneuzingen oplopen en misschien wel ontsnappen. Een baardagame is een kijkdier – geen knuffeldier! Na het verzorgen of hanteren van uw dieren, moeten de handen gewassen worden omdat ze drager kunnen zijn van allerlei schadelijk bacteriën en schimmels. Besmetting is heel zeldzaam, maar hygiëne is noodzakelijk!
Gedrag
Zoals al eerder vermeld zijn ze solitair. Hij leeft dus het liefst alleen en houd daarmee rekening bij het aanschaffen. Wanneer u één baardagaam aanschaft, neem dan best een mannetje (vraag hiernaar bij uw reptielenzaak). Wanneer u er toch meerdere wil nemen, zorg dan zeker dat ze niet met elkaar vechten en elkaar niet verwonden. Ook vrouwtjes onderling kunnen onverdraagzaam zijn.
Wanneer u een mannetje bij een vrouwtje zet, zal hij haar vaak lastig vallen om te paren. Dit kan vermoeiend en frustrerend zijn voor het vrouwtje.
Wanneer u een mannetje bij een vrouwtje zet, zal hij haar vaak lastig vallen om te paren. Dit kan vermoeiend en frustrerend zijn voor het vrouwtje.
Voeding
![Foto](/uploads/6/5/5/5/65557571/8525247_orig.png)
Baardagamen zijn omnivoor. Zo bestaat de helft van hun voedsel uit krekels, sprinkhanen, buffalowormen, larven, moriowormen, zijderupsen, kleine knaagdieren zoals nestmuizen.
De andere helft bestaat uit verscheidene bladgroenten vb. Andijvie, witlof, bonen, paksoi, zonnebloem,… Dit kan afgewisseld worden met fruit of kruiden.
Let op: er zijn ook veel groenten giftig voor de baardagaam, nl. alles wat oxaalzuren bevat zoals broccoli of koolsoorten (zie tabel hiernaast). Pas ook voor het geven besproeide gewassen.
Volwassen dieren kunt u meerdere keren per week voeren. Het voeder mag met kalk bepoedert worden om een goede calcium-fosfor balans te bekomen.
Een gebrek aan kalk zorgt voor onomkeerbare vergroeiingen van de schedel. Dit is een vaak voorkomende ziekte bij baardagamen. Ook de vrouwtjes in de paartijd hebben extra kalk nodig omdat de eieren op zich veel kalk nodig hebben. Een teveel aan kalk zorgt voor verkalking van organen. Dus de balans van kalk moet nauwlettend in de gaten gehouden worden. U kan ook vitaminen- en mineraal supplement (kalk en vitamine D3) toevoegen om tekorten te voorkomen. De voedselinsecten moet gevoerd worden met calciumrijk voeder, dat ook dient bepoedert te worden met calciumpoeder. Zulke supplementen en voeder kunt u kopen in de dierenspeciaalzaak. Een UV-lamp zet het onbruikbare vitamine D2 om naar een bruikbaar vitamine D3. Let op, zoals andere dieren kan een baardagaam blijven eten, al is dat niet nodig om te blijven geven. Ze kunnen hierdoor overgewicht krijgen, die schadelijk is voor de gezondheid van het dier. Hun water dient dagelijks gereinigd en ververst te worden.
De andere helft bestaat uit verscheidene bladgroenten vb. Andijvie, witlof, bonen, paksoi, zonnebloem,… Dit kan afgewisseld worden met fruit of kruiden.
Let op: er zijn ook veel groenten giftig voor de baardagaam, nl. alles wat oxaalzuren bevat zoals broccoli of koolsoorten (zie tabel hiernaast). Pas ook voor het geven besproeide gewassen.
Volwassen dieren kunt u meerdere keren per week voeren. Het voeder mag met kalk bepoedert worden om een goede calcium-fosfor balans te bekomen.
Een gebrek aan kalk zorgt voor onomkeerbare vergroeiingen van de schedel. Dit is een vaak voorkomende ziekte bij baardagamen. Ook de vrouwtjes in de paartijd hebben extra kalk nodig omdat de eieren op zich veel kalk nodig hebben. Een teveel aan kalk zorgt voor verkalking van organen. Dus de balans van kalk moet nauwlettend in de gaten gehouden worden. U kan ook vitaminen- en mineraal supplement (kalk en vitamine D3) toevoegen om tekorten te voorkomen. De voedselinsecten moet gevoerd worden met calciumrijk voeder, dat ook dient bepoedert te worden met calciumpoeder. Zulke supplementen en voeder kunt u kopen in de dierenspeciaalzaak. Een UV-lamp zet het onbruikbare vitamine D2 om naar een bruikbaar vitamine D3. Let op, zoals andere dieren kan een baardagaam blijven eten, al is dat niet nodig om te blijven geven. Ze kunnen hierdoor overgewicht krijgen, die schadelijk is voor de gezondheid van het dier. Hun water dient dagelijks gereinigd en ververst te worden.
Voortplanting
![Foto](/uploads/6/5/5/5/65557571/1724209_orig.jpg)
Deze dieren zijn geslachtsrijp vanaf de leeftijd van één jaar. Als ze goed doorvoed zijn, kunnen ze sneller geslachtsrijp zijn (6 – 8 maanden), maar dit is ten strengste afgeraden. Te snelle kweek leidt tot kleinere eieren en zwakkere jongen. Ook kan het vrouwtje stoppen met groeien tijdens de dracht, wat negatieve gevolgen heeft voor de nog niet uitgekomen jongen.
Wanneer het mannetje zin heeft om te paren, begint hij met zijn kop te knikken en zet zijn baard op. Waarna het vrouwtje met haar voorpoten zwaait. Bij de eigenlijke paring bijt het mannetje in haar nekvel. Opmerkelijk hierbij is dat een vrouwtje het sperma kan opslaan in haar lichaam. Zo kan er uit één paring verschillende legsels komen. De eieren worden in een zelf gegraven hol gelegd waar in tien tot dertig eieren kunnen liggen.
De eieren worden in een vochtig substraat bebroed met een temperatuur van 28°-30°C. Na een periode van 50 – 75 dagen komen de jonge baardagamen uit het ei. Op dat moment zijn ze +- 7 cm lang. De jonge agamen worden apart van de ouders opgekweekt.
Het geslacht bepalen bij heel jonge baardagamen is moeilijk. Als ze ouder worden kunt u het zien bij de staartbasis. Bij een mannetje ziet u de hemipenis (2 bulten). Mannetjes hebben ook een bredere kop en een zwaarder gebouwd lichaam en hebben een rij poriën op hun dijbenen. Deze poriën worden ook dijklieren genoemd en dienen voor het verspreiden van een geurvlag om partners aan te trekken of om concurrentie af te weren.
Wanneer het mannetje zin heeft om te paren, begint hij met zijn kop te knikken en zet zijn baard op. Waarna het vrouwtje met haar voorpoten zwaait. Bij de eigenlijke paring bijt het mannetje in haar nekvel. Opmerkelijk hierbij is dat een vrouwtje het sperma kan opslaan in haar lichaam. Zo kan er uit één paring verschillende legsels komen. De eieren worden in een zelf gegraven hol gelegd waar in tien tot dertig eieren kunnen liggen.
De eieren worden in een vochtig substraat bebroed met een temperatuur van 28°-30°C. Na een periode van 50 – 75 dagen komen de jonge baardagamen uit het ei. Op dat moment zijn ze +- 7 cm lang. De jonge agamen worden apart van de ouders opgekweekt.
Het geslacht bepalen bij heel jonge baardagamen is moeilijk. Als ze ouder worden kunt u het zien bij de staartbasis. Bij een mannetje ziet u de hemipenis (2 bulten). Mannetjes hebben ook een bredere kop en een zwaarder gebouwd lichaam en hebben een rij poriën op hun dijbenen. Deze poriën worden ook dijklieren genoemd en dienen voor het verspreiden van een geurvlag om partners aan te trekken of om concurrentie af te weren.
Ziekten
Een belangrijke factor is weten hoe een baardagame zich gedraagt als hij gezond is, zodat u kan opmerken wanneer er een verschil is in gedrag. Gezonde dieren zijn alert en kijken opmerkzaam uit hun ogen. Hun gewicht is op peil, een gezond dier heeft een buikje maar de heupbeenderen mogen niet zichtbaar zijn.
De meeste voorkomende aandoeningen zijn stress, diarree of verstopping van de stoelgang. Een andere aandoening is rachitis die ontstaat door kalk -en vitaminekort. Dit kan ook komen door te weinig UV-straling (vitamine D). Deze ziekte zorgt voor breuken en misvormde botten.
Wanneer een vrouwtje haar eieren niet kan leggen, ontstaat er legnood. Dit kan dodelijke gevolgen hebben. Andere ernstige ziektes zijn vb. mondrot, longaandoeningen, schimmelinfecties, en parasitaire infecties.
Bij de aankoop moet u controleren of staart en poten in goede staat zijn. Koop geen zieke of verzwakte dieren. Dit kunt u herkennen aan kromme, slappe of opgezwollen ledematen. Ook als er zich veel slijm ophoopt in de bek en neus kan dit duiden op een ziek dier.
Ok als de ogen daarnaast ingevallen zijn en ze een slechte eetlust hebben is dit het geval. Dit laatste is echter moeilijk te controleren. Het is wel aangeraden om een keer paar jaar een meststaal te laten controleren door een erkend dierenarts (zie lijst dierenartsen). Nieuwe en zieke dieren moeten in quarantaine geplaatst worden.
De meeste voorkomende aandoeningen zijn stress, diarree of verstopping van de stoelgang. Een andere aandoening is rachitis die ontstaat door kalk -en vitaminekort. Dit kan ook komen door te weinig UV-straling (vitamine D). Deze ziekte zorgt voor breuken en misvormde botten.
Wanneer een vrouwtje haar eieren niet kan leggen, ontstaat er legnood. Dit kan dodelijke gevolgen hebben. Andere ernstige ziektes zijn vb. mondrot, longaandoeningen, schimmelinfecties, en parasitaire infecties.
Bij de aankoop moet u controleren of staart en poten in goede staat zijn. Koop geen zieke of verzwakte dieren. Dit kunt u herkennen aan kromme, slappe of opgezwollen ledematen. Ook als er zich veel slijm ophoopt in de bek en neus kan dit duiden op een ziek dier.
Ok als de ogen daarnaast ingevallen zijn en ze een slechte eetlust hebben is dit het geval. Dit laatste is echter moeilijk te controleren. Het is wel aangeraden om een keer paar jaar een meststaal te laten controleren door een erkend dierenarts (zie lijst dierenartsen). Nieuwe en zieke dieren moeten in quarantaine geplaatst worden.
Benodigde ervaring
Ervaring is niet per sé nodig, wat niet betekent dat je zomaar een baardagame mag aanschaffen. Je moet je alvorens voldoende informeren en weten dat het veel kosten, tijd en arbeid met zich meedraagt. (zie ook deeltje: extra)
Extra
Een baardagame is dus een min of meer “makkelijk” dier voor beginners. Maar houd rekening met het verschaffen van de nodige kennis en een kostenplaatje op te maken.
U kunt een baardagaam kopen bij een gespecialiseerde reptielenzaak of kweker. De prijzen kunnen lopen tussen enkele tientallen tot honderd euro. Dit is allemaal afhankelijk van leeftijd, kweker, geslacht,…
Een terrarium met UV-lampen kost al snel enkele honderden euro’s en die lampen en het zand dienen regelmatig vervangen worden. Voedsel zoals de insecten, supplementen en groenten kosten ook wel wat. Volwassen exemplaar eet 2x 4-5 sprinkhanen in de week. Reken ook deze dierenartskosten erbij.
U kunt een baardagaam kopen bij een gespecialiseerde reptielenzaak of kweker. De prijzen kunnen lopen tussen enkele tientallen tot honderd euro. Dit is allemaal afhankelijk van leeftijd, kweker, geslacht,…
Een terrarium met UV-lampen kost al snel enkele honderden euro’s en die lampen en het zand dienen regelmatig vervangen worden. Voedsel zoals de insecten, supplementen en groenten kosten ook wel wat. Volwassen exemplaar eet 2x 4-5 sprinkhanen in de week. Reken ook deze dierenartskosten erbij.